Czy możemy w pełni polegać na tłumaczeniach przygotowanych bez udziału człowieka?
Każdy tekst lub wypowiedź jest osadzona w splątanej sieci środków stylistycznych, odniesień kulturowych, semantyki i sposobów, w jakie elementy zdania wpływają na siebie nawzajem. Tłumacz stoi przed ogromnym wyzwaniem, musi posiadać specjalistyczną wiedzę z zakresu gramatyki, słownictwa, semantyki, składni i kultury nie tylko jednego, ale i dwóch języków. Przygotowanie tłumaczenia, zwłaszcza rzetelnego, które spełni oczekiwania klienta, na pewno nie jest tylko zwykłym zastępstwem słów. Przy wszystkich tych nieuchwytnych wskazówkach i odniesieniach, usunięcie człowieka z obrazu wydaje się niemożliwe. Postęp technologiczny jednak nieustannie podważa nasze przekonania.
Jak przygotowywane jest tłumaczenie maszynowe?
Zasadniczo, tłumaczenie maszynowe jest albo oparte na regułach, albo statystyczne. Tak zwane "klasyczne podejście", opracowane jako pierwsze rozwiązanie w dziedzinie MT, opiera się na licznych regułach gramatycznych i składniowych, a także na słownikach dwu- i wielojęzycznych dostępnych dla każdej pary językowej. System taki uzyskuje możliwe wyniki tłumaczenia poprzez analizę składniową tekstu i dalsze tworzenie reprezentacji, które mogą zostać przeniesione do języka docelowego. Efektywne wykorzystanie tłumaczenia maszynowego opartego na regułach wymaga rozbudowanej dwujęzycznej bazy danych, która może służyć jako źródło wiedzy na temat elementów leksykalnych, składni i reguł gramatycznych, a zatem wymaga znacznego wkładu przed rozpoczęciem użytkowania. Oczywiście, im więcej jest źródłowych par językowych, tym lepsze wyniki tłumaczenia jesteśmy w stanie uzyskać - dlatego też stała aktualizacja naszej bazy danych jest niezbędna do jej dalszego rozwoju.
Statystyczne tłumaczenie maszynowe, jak sama nazwa może sugerować, wykorzystuje modele statystyczne pozyskane z analizy treści dwujęzycznych. Wymaga to znacznie mniej nakładów niż wyżej wymienione rozwiązanie, przewyższając je również pod wieloma względami: możliwe jest zbudowanie go w oparciu o to, co zazwyczaj posiadają już tłumacze lub biura tłumaczeń, czyli pamięci tłumaczeniowe i bazy terminologiczne. Można wykorzystać nawet teksty jednojęzyczne, ponieważ dostarczają one wiarygodnych danych na temat płynności tekstu, co pozwala maszynie na poprawę jakości tekstu docelowego. Podejście to można również przenieść na różne języki, co nie jest możliwe w przypadku pierwszego rozwiązania - głównie ze względu na fakt, że podczas przesyłania nowych tekstów źródłowych są one dostosowane do danego języka, a ich zdolność do zapewnienia rzetelnego tłumaczenia na różne języki jest ograniczona.
Kto może odnieść korzyści z zastosowania tłumaczenia maszynowego?
W wielu przypadkach to właśnie kreatywności ludzie poszukują w tłumaczeniach - szczególnie jeśli chodzi o reklamę, marketing czy literaturę. Lojalny klient, który jest, powiedzmy, dyrektorem naczelnym zakładu produkcyjnego, czy jego tłumaczenie byłoby raczej zwięzłe i konsekwentne, a nie kreatywne; i trudno go winić za taki wybór. Uporczywe korzystanie z wybranych pozycji leksykalnych zapewnia pełną powtarzalność i zapewnia jasne instrukcje dla pracowników. Tłumaczenie maszynowe umożliwia tłumaczenie dużych objętości tekstu bez powierzania takiego zadania dwóm lub więcej specjalistom, co stwarza ryzyko rozbieżności w słownictwie i składni. Takie systemy gwarantują znaczny wzrost wydajności tłumaczeń, skracając czas przygotowania w przypadku tłumaczenia instrukcji lub podręczników dla pracowników oczekujących na rewolucyjne uruchomienie w swoim zakładzie produkcyjnym. W takich przypadkach MT jest doskonałym rozwiązaniem dla wszystkich tych wymagań.
Wybór najlepszego rozwiązania - tłumaczenie maszynowe oparte na regułach a statystyczne
Pod wieloma względami statystyczny MT jest lepszy od klasycznego podejścia; nie wymaga tak dużego wysiłku w zakresie rozwoju i utrzymania (warto jednak pamiętać, że ilość zasobów tekstowych potrzebnych do pracy SMT jest ogromna - ale zapewnia niezrównaną płynność), nie wymaga pomocy profesjonalnych lingwistów, którzy dbają o właściwe stosowanie zasad i w zasadzie samodzielnie dostosowuje się do ciągle zmieniającego się charakteru każdego języka. Jest jedna istotna przeszkoda, przed którą może stanąć początkujący przedsiębiorca - systemy SMT wymagają niezwykłego wsparcia sprzętowego, wymagających nowoczesnych komputerów zdolnych do ciągłego przetwarzania, a także wszystkich niezbędnych baz danych.