Czy gruntowna wiedza teoretyczna jest wystarczająca, aby zostać skutecznym tłumaczem przysięgłym?
Zawód tłumacza przysięgłego w Polsce jest ściśle regulowany od 2004 roku - roku, w którym wprowadzono egzaminy państwowe, obejmujące zarówno tłumaczenia pisemne, jak i ustne. Różne tablice ogłoszeń pełne są wątków zgłębiających przewidywane teksty, najczęściej spotykane tematy (z finansami, różnymi fragmentami ustaw konstytucyjnych, gospodarką i polityką ścigającą się o pole position) oraz użytecznych wskazówek dla tych, którzy w dość stresujących okolicznościach stają przed wyzwaniami związanymi z tłumaczeniem na język polski. Większość osób, które zdały egzamin, tłumaczy, że główna trudność polega na... zupełnym braku przygotowania do egzaminu w oficjalnych szkołach państwowych. Uczelnie zapewniają powierzchowną wiedzę na temat tłumaczeń prawnych, nie zagłębiając się w bardziej złożone zagadnienia; tylko kilka szkół oferuje ćwiczenia z tłumaczenia ustnego. A żeby dodatkowo urazić, nawet najszersza wiedza teoretyczna wciąż nie wystarcza.
Nie ma prostej drogi do sukcesu - ale można ją osiągnąć poprzez systematyczne uczenie się i rozwijanie niezależności.
Trudno byłoby opisać idealnego kandydata na tłumacza przysięgłego, ale taka osoba musi być zmotywowana, nastawiona na sukces i, mówiąc wprost, uparta. Jest o wiele więcej problemów, które napotkasz w trakcie swojej podróży... i niestety, o wiele mniej osób chętnych do pomocy. Biorąc pod uwagę fakt, że każda nowa osoba, która zdoła pomyślnie przejść przez egzamin, jest w zasadzie równoznaczna z nowym napływem siły roboczej - a więc i konkurencji - na rynek, jest tylko garstka profesjonalistów chętnych podzielić się swoimi tajemnicami zawodowymi (a nawet tylko ogólnymi informacjami) z aspirującymi tłumaczami. Nic dziwnego, że wielu młodych, pełnych entuzjazmu tłumaczy po prostu się poddaje i przytłoczonych ilością przygotowań, którym towarzyszy zupełny brak wskazówek, tworzy dla siebie niszę w innej branży. Dla osób zdeterminowanych, by otrzymać profesjonalne wskazówki i gruntowne przygotowanie, istnieją oficjalne kursy, zatwierdzone przez członków krajowej komisji egzaminacyjnej. Jedynym ich imadłem jest ustalanie cen, co zazwyczaj sprawia, że potencjalni studenci ostrożnie ważą swoje aktywa finansowe na tle potencjalnego rozwoju wiedzy i know-how - z mieszanymi wynikami.
W ten sposób dochodzimy do niedocenianej, ale niezwykle ważnej cechy skutecznego tłumacza przysięgłego - niezależności. Zdobycie wymaganego zakresu wiedzy jest wyzwaniem dla młodych ludzi, którzy starają się żyć samodzielnie, kontynuując naukę, narzucając staranną organizację studiów, rozwijanie umiejętności indywidualnej analizy tekstów prawnych, dokumentów finansowych i oświadczeń, przygotowywanie glosariuszy i podstaw pojęciowych - a wszystko to w czasie, gdy zazwyczaj pracują w pełnym wymiarze godzin. Przy tak szerokim zakresie obowiązków i odpowiedzialności zawodowej, wykraczającym zwykle znacznie poza powszechnie przyjętą linię czasu 9-5, nie jest to zadanie łatwe do wykonania.
Doświadczenie jest kluczowe - ale jak można je zdobyć?
Głównym zmartwieniem absolwentów różnych kierunków studiów językowych jest to, że znalezienie zatrudnienia umiarkowanie związanego z ich wykształceniem jest praktycznie niemożliwe. Osoby, które odniosły sukces, zazwyczaj zaczynają bardzo wcześnie, starając się o praktyki w biurach tłumaczeń lub o pracę wolontariacką podczas różnych imprez, kiedy miały możliwość sprawdzenia swoich umiejętności w zakresie tłumaczeń pisemnych lub ustnych. Wysyłając CV, należy załączyć przykładowe tłumaczenia, dzięki czemu przyszły pracodawca lub partner biznesowy będzie mógł ocenić Twoje umiejętności i biegłość. Jeśli przystąpienie do egzaminu jest Twoim ostatecznym celem, skoncentruj się na tłumaczeniach prawnych, finansowych i technicznych; przygotuj podstawy pojęciowe, słowniki, zapoznaj się z systemami prawnymi w poszczególnych krajach - nie wahaj się poprosić znajomych o pomoc, gdy niektóre z zagadnień wydają się zbyt złożone, by mogły zostać zrozumiane przez osobę nieposiadającą gruntownego wykształcenia prawniczego. Zawsze pamiętaj - im więcej tekstów tłumaczysz, tym mniej prawdopodobne jest, że będziesz zdezorientowany, gdy w tłumaczeniu pojawi się jakieś pojęcie lub wyrażenie. Ludzie mówią, że praktyka czyni mistrza i nie mówią tego tylko po to, aby wskazać, że Twoja praca wymaga większej precyzji. Czasami po prostu chcą, żebyś poczuł się lepiej - a w tym przypadku nie ma innego sposobu niż przejście przez dziesiątki tysięcy stron w tłumaczeniu.
Każda pojedyncza podróż zaczyna się od jednego kroku; idź nie bój się i stań się niezależny
Specjaliści pracujący w branży usług tłumaczeniowych są powszechnie uważani za ambitnych, zorientowanych na sukces i introwertycznych. Nie pomaga to również w przyznaniu się do popełnionych błędów czy sięgnięciu po informację zwrotną - jeśli jednak pasujesz do tego opisu, być może w ogóle nie boisz się pracować na własną rękę, opanować zarządzanie czasem i zadaniami, a także przejść przez zdumiewającą ilość zasobów w celu zdobycia niezbędnej wiedzy. Jest to długa droga do zostania tłumaczem przysięgłym - ale nawet przy takiej ilości czasu i wysiłku, jakiej to wymaga, jest to całkowicie możliwe do opanowania. W każdym momencie, kiedy czujesz, że mimo wszystkich swoich prób wciąż jesteś w lesie - przypomnij sobie, ile już osiągnąłeś i staraj się osiągnąć sukces.